طایفه سلجوقیان در سال 429 هجری قمری، حکومت ایران را به دست گرفتند. در آن زمان شهر اصفهان یکی از شهرهای آباد ایران بود و تعدادی از سلاطین سلجوقی این شهر را تختگاه عمارت خود قرار داده بودند.
خواجه نظام الملک اصفهان در زمان سلجوقیان وزیر دو تن از شاهان سلجوقی بود و به دلیل نیرومندی اش به اوج قدرت و شکوه رسید. زادگاه خواجه نظام الملک سبزوار بود و ایشان در دوره غزنویان، ملکشاه را که دارای سن کمی بود به شاهی رسانید و امور مملکت کشور را خود به دست گرفت.
نظام الملک علاوه بر حل مشکلات اجتماعی و مملکتی به ایجاد مدارس نیز پرداخت. مدارس ایشان در تاریخ به مدارس نظامیه معروف هستند. هم چنین خواجه نظام الملک اصفهان نگارش کتاب سیر الملوک یا سیاست نامه و پردازش تقویم جلالی با همکاری دانشمندان را نیز انجام دادند.
منطقه طوس را آلب ارسلان غزنوی به نظام الملک بخشیده بود و ایشان تمام سعی خود را برای آبادانی طوس انجام داد و به گونه ای صورت گرفت که زمینهای طوس را با زیباترین باغ های جهان یکسان می دانستند.
در آخرین سالهای حکومت ملکشاه میان وی و خواجه نظام الملک اختلافاتی پیش آمد که سبب برکناری خواجه نظام الملک شد و ترور ایشان در روز 10 رمضان سال 485 هجری قمری به طرز مشکوکی صورت گرفت.
در کتابهای تاریخی القاب متعددی را به خواجه نظام الملک نسبت داده اند که می توان به وزیر کبیر، تاج الحضرتین، وزیر کبیر، قوام الدین، نظام الملک، اتابک و رضی امیرالمومنین اشاره کرد.
مقبره خواجه نظام الملک اصفهان که دارالبطیخ نیز نامیده می شود در محله دارالبطیخ به معنای بازار سبزی جات واقع شده است. امروزه نام این محله، احمدآباد نامیده می شود.
در تاریخ بیان شده که خواجه نظام الملک در خانه خویش به خاک سپرده شده است. سنگ های مرمری بر قبر خواجه نصب شده و در اطرافش کتیبه هایی از آیات قرآن نگاشته شده است.
براساس گفته های دکتر هنرفر در کتاب تجارب السلف به اینگونه است که ملکشاه در شونیز بغداد به خاک سپرده شده بود اما محمود سلجوقی و ترکان خاتون جسد ایشان را به مدرسه ملکشاهی در محله دارالبطیخ آوردند و احتمال می رود که در مکان مقبره خواجه نظام الملک اصفهان مدفون کرده اند اما به دلیل معروفیت بیشتر نظام الملک این محل را به نام تربت نظام می شناسند.
در مقبره خواجه نظام الملک طوسی هشت قبر دیگر نیز به چشم می خورد که سنگ های مرمری با ارزشی بر روی آن ها قرار گرفته است. این قبور مربوط به خانواده سلاجقه از خاندان ملکشاه می باشند.
در باغ وسیع مقبره مادی معروف فدین جریان داشته که زیبایی خاصی را به آنجا بخشیده بود. هم چنین تا چند سال پیش درخت چنارکهن سالی در کنار سردر آرامگاه خواجه نظام الملک قرار داشت که به چنار دارالطبیخ معروف بود، اما اینک اثری از آن باقی نیست.
منبع : نشاط آوران
- ۹۵/۰۴/۲۳