کمال الدین علی محتشم کاشانی، ملقب به شمس الشعرا از شاعران قرن دهم هجری قمری است. معروف ترین شعر محتشم کاشانی، ترکیب بند زیبای باز این چه شورش است که در خلق عالم است می باشد. وی در سال 905 هجری قمری در خانواده ای دین دار و در شهر کاشان به دنیا آمد و پدر ایشان، خواجه میر احمد است. در آغاز زندگی، به پیشه بافندگی- شعربافی- مشغول بود و پس از آن که در شاعری آوازه در انداخت، به شغل بزازی روی آورد. اصولا یکی از ویژگی های شعر سده های دهم و یازدهم آن است که بیشتر سرایندگان آن، اهل کسب و کار بوده اند و برخی از آن ها، به نعلبندی و حلواگری و چه و چه، اشتغال داشته اند.
اما، محتشم کاشانی، در روزگار شهرت خویش، با شاعرانی همچون وحشی بافقی، حالی گیلانی، حیرتی تونی و … مکاتبه و مشاعره داشته است و باری، وحشی بافقی را هجو گفته است. محتشم، شاه تهماسب صفوی، اسماعیل میرزا( شاه اسماعیل دوم) و محمد خدابنده صفوی و خواهر او پریخان خانم( شاهزاده پر اقتدار صفوی) را ستایش کرده است. اما شاه تهماسب، باری، به پیغام از محتشم خواسته است تا امامان شیعه و پیشوایان دین را مدح گوید و محتشم کاشانی ، این پیام را به گوش جان شنیده و ترکیب بند معروف خویش را در سوگ امام حسین(ع) و دیگر شهیدان کربلا سروده است و اگرچه گفته اند که آن را به پیروی از هفت بند مولانا حسن کاشی سروده است، اما، این پدیده ادبی که محتشم از خود بروز داده است، از مقوله هنر ظهوری است. در خاستگاه هنر، گفته اند: هنر، یا نبوغی است، از گونه پدیده هایی چون شاهنامه، کمدی الهی، بینوایان و … یا ظهوری است، که در یک لحظه استثنایی در زندگی یک هنرمند، پدید می آید و همچون بارقه ای سرد و خاموش می شود. همانند ترکیب بند محتشم یا ترجیع بند هاتف، که این دو اثر در میان همه آثار این دو شاعر، استثنایی اند.
محتشم، از شعر و نثر استادان پیشین پیروی کرده و تلاش داشته است تا راه و رسم شاعران سده هشتم را دنبال کند اما کوشش او، بی سرانجام مانده است. بنابراین آنچه در زندگی نامه محتشم کاشانی بیان شده که در آن روزگار فترت ادبی ایران و هم روزگارانش، او را در پایه انوری و خاقانی می دیده اند ، مبالغه ای بیش نیست. دیوان محتشم، بارها به چاپ رسیده است .مرگ محتشم کاشانی، در سال 996 هجری قمری روی داده و در خاک کاشان آرمیده است.
- ۹۴/۱۱/۰۳