متولی مدرسه پریزاد زنی نیکوکار و خدمتکار گوهرشاد همسر شاهرخ میرزا بود. که در سال 823 هجری قمری احداث شده است. این مدرسه داخل مجموعه اماکن حرم مطهّر امام رضا (ع) قرار دارد و اکنون به عنوان یک یادگار تاریخی ـ اسلامی محافظت می شود.
فریزر جهانگرد انگلیسی درباره این مدرسه می نویسد:
مدرسه پریزاد خانم که بنای کوچکی است، این زن از ندیمه های گوهرشاد است و
در همان زمان که خانم او مسجد گوهرشاد را می ساخت این مدرسه را بنا کرد و
موقوفه برای آن قرار داد. بیست تا سی نفر طلبه در این مدرسه سکنی دارند.
مدرسه پریزاد مشهد دارای چهار ایوان است و از دو طبقه تشکیل شده که شامل
بیست و دو حجره است. هر حجره، دارای ایوانچه ای کوچک می باشد که با کاشی
های کتیبه دار تزئین شده اند. صحن حیاط مدرسه بسیار کوچک است .
رنارد اکین باستان شناس انگلیسی در این باره می نویسد:
نماهای داخلی تجدید بنا شده اند. صحن کوچک حیاط مدرسه با ساختمانهای بلند
اطراف آن احساس ترس ناشی از مکانهای بسته را در فرد می اندازد.
تمام
قسمت های نمای داخل حیاط بخصوص بالای ایوانها و در ورودی با انواع کاشی های
معرق و گچبری های زیبا پوشش داده شده است. از قسمتهای نفیس مدرسه، بالای
در ورودی و دو سمت درِ ورودی است که با چهار تابلوی نفیس کاشی و آجر به
صورت معقلی آرایش شده است.
بالای در مدرسه با خط ثلث زرد رنگ زیبایی با زمینه کاشی معرق لاجوری به
تعمیر این بنا در دوره صفوی و پس از آن انجام شده است. اولین تعمیر در زمان
شاه سلیمان توسط نجف قلی خان بیگلربیگی قندهار در سال 1091 هجری قمری
انجام شده است. تعمیر دوم در سال 1345 ـ 1346 هجری شمسی توسط اداره اوقاف
خراسان انجام شده است.
آخرین تعمیر توسط آستان قدس رضوی پس از پیروزی انقلاب اسلامی انجام شد که باعث بازسازی کلی بنا به علت فرسودگی بیش از حد آن بود.
این مدرسه بنا بر وقفنامه مفصل باقی مانده، املاک و مستغلات فراوانی دارا
بوده که برخی از آنها به علت نوسازی ها و تغییرات کلی بافتِ قدیمی مشهد از
بین رفته است. از شرایط مهم واقف این است که مدرسه منحصراً وقف فرزندان
متولی و طلبه های زائر امام رضا (ع) شده است و کسی به جز این دو گروه نمی
توانند از آن استفاده کنند.
قسمتی از موقوفات مدرسه عبارتند از: «
دوازده سهم از میاه مزرعه ادک، تمامی کلی مزرعه چشمه اسلامیه، تمامی کل
دوازده سهم مزرعه جرمق، مزار خواجه ربیع با تمام متعلقات آن» می باشد.
مدرسه پریزاد قبلا در حاشیه بازار زنجیر قرار داشت و اکنون در مجموعه اماکن
حرم مطهر جنب کفشداری دارالولایه قرار گرفته است.
این مدرسه چندین بار
تعمیر اساسی شده است ولی هیچ وقت سازه اصلی آن تغییر نکرده است. پس از
پیروزی انقلاب اسلامی با کمک آستان قدس رضوی در سال 1368 هجری شمسی باز
سازی شد و اکنون مرکز پاسخگوئی به سؤالات دینی و اطلاع رسانی می باشد که
شامل بخش های پاسخگویی به مسائل شرعی به صورت حضوری و تلفنی ، مشاوره دینی،
حلقه های معرفت ،حرم شناسی، رایانه واطلاع رسانی است. بازدید از این
مدرسه به مسافران تور مشهد توصیه می شود.
- ۹۴/۰۹/۱۲