سوغات اردبیل ، نسبت به بسیاری از شهرهای ایران تنوع زیادی، دارد. شاید بتوان علت آن را، در آب و هوای خوب و دشت های سرسبز آن یافت. استان اردبیل سالانه پذیرای گردشگران و توریستانی است، که برای بازدید از جاذبه های گردشگری چون آب گرم، پیست اسکی، طبیعت زیبا و … به این منطقه سفر می کنند. و به دنبال این جاذبه های گردشگری، بازار سوغاتی اردبیل رونق خوب دارد. در اینجا سوغات معروف اردبیل را به شما معرفی می کنم تا در تهیه سوغاتی راحت باشید. عسل دامنه های کوه سبلان، حلوای سیاه، تخمه آفتابگردان و سرشیر شهرت بسیاری دارند.
دیگر سوغاتی های اردبیل عبارتند از:
- شکلات روسته
- کره و روغن حیوانی
- گیاهان دارویی
- ترشی های محلی
- انواع مربا(مربای گل، آلبالو، بالنگ، لیمو، موز، هویچ و …)
حلوای سیاه اردبیل
حلوای سیاه اردبیل یا «قره حالوا» از لحاظ شکل ظاهری بسیار شباهت به حلواهای قهوه ای رنگ دارد که در بسیاری از مناطق ایران درست میشود. اما این حلوا مختص شهر اردبیل است و بعد گذشت حدود یک قرن پخت آن، همچنان بصورت سنتی در ظروف مخصوص به نام تیان پخت می شود و نسبت به روز اول، در مراحل پخت تغییری ایجاد نشده. مواد اصلی برای تهیه حلوای سیاه جوانه گندم، آرد سبوس دار، کره حیوانی، عسل، ادویه، پسته و پودر نارگیل می باشد. هر کدام از این مواد فواید مختص به خود را دارند کره انرژی زا، جوانه گندم دارای ویتامین های مختلف، عسل خاصیت انگل زدایی و … می باشد با توجه به ترکیبات گفته شده حلوای سیاه اردبیل طبیعت گرم دارد و برای درمان سردی و بیمارهای مرتبط مانند درد استخوان و مفاصل و… مفید است. البته ناگفته نماند بسیاری از مردم اردبیل بعنوان غذایی مناسب برای هوای سرد از آن استفاده می کنند.
اگر بخواهم در مورد تاریخچه خلوا سیاه بیشتر توضیح دهم، باید بگویم میراث دارش خانواده عزیزی هستند و در شهر اردبیل تعداد اندکی کارگاه می توان یافت که مشغول به پخت آن هستند که بیشتر توسط نوادگان و شاگردان این خانواده برپا شده اند. برای تهیه حلوای سیاه اردبیل می توانید به میدان عالی قاپو مراجعه کنید و همچنین از آثار تاریخی که در آن منطقه قرار دارند دیدن کنید. بیشتر گردشگران این منطقه شناختی نسبت به حلوا سیاه ندارند و بصورت اتفاقی شاید این محصول را خریداری کنند ولی با یک بار امتحان کردن آن مشتریش خواهند شد. از آنجا که خیلی ها این محصول را نمی شناسند، پیشنهاد میکنم حتما این حلوای خوشمزه را بعنوان سوغاتی اردبیل تهیه کنید تا به این واسطه معرف حضور همه شود. در زیر به برخی خواص آن اشاره می کنم تا انگیزه ی شما برای تهیه آن بعنوان یک سوغاتی ارزشمند بیشتر شود:
- سرشار از کالری،پروتئین،کربوهیدرات و چربی
- دارای ویتامین های B,C,E
- دارای املاحی چون کلسیم، فسفر، منیزیم و اسیدهای آمینه
عسل اردبیل
عسل سوغاتی معروف اردبیل و مناطق اطراف آن است. عسل اردبیل به دلیل وجود دشت های پر از گل و گیاهانی چون پونه، گشنیز، گون، آویشن، اقاقیا و … در دامنه سبلان و دیگر مناطق این استان، بسیار مرغوب، با کیفیت و خوش طعم است که براحتی نمیتوان از کنار آن گذشت. درصد قابل توجهی از عسل مورد نیاز کشور در اردبیل تولید می شود. این عسل های بصورت با موم و بدون موم در دسترس هستند که موم آن بسیار مفید می باشد. عسل بسته به گیاهی که از آن تولید می شود رنگ های متفاوتی از زرد خیلی روشن تا قرمز تیره دارد. عسل و فرآورده های حاصل از آن در پزشکی، صنایع آرایشی و غذایی استفاده می شود.
از خواص درمانی آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- شفا بخش
- ضدعفونی کننده دستگاه گوارش
- بهبود زخم ها
- درمان بیماری های قلبی، عصبی، رماتیسم و …
همانطور که پیش تر گفتم، عسل های اردبیل با طعم های مختلف در دسترس است. زنبورهای عسل، شهد را از یک یا از چندین گیاه جمع می کنند. به همین دلیل نام یک گیاه بر عسل بدست آمده، گذاشته می شود. که در زیر به چند نمونه اشاره کرده ام:
- عسل گون و آویشن
خواص درمانی: رفع نگرانی، ضد صرع، درمان بیماری های تنفسی، درمان درد های مفصلی، تقویت بینایی
- عسل شبدر و اسپرس
خواص دارویی: منظم کردن هورمن های بدن، آرامبخش
- عسل چهل گیاه
این نوع عسل در فصل بهار به علت تنوع گیاهانی زنبور از شهر آنها تغذیه می کند عسل چهل گیاه نامیده می شود.
خواص دارویی: مسکن سرفه، رمان بیماری های ریوی
- عسل گشنیز
این نوع عسل از نظر رنگ زرد مایل به قرمز است و معطر می باشد.
خواص دارویی: اشتهاآور، مقوی برای معده، مناسب یرای بیمارهای عفونی
با خواص و تعاربف گفته شده در سفر به اردبیل، عسل خوشمزه و مقوی آن را حتما تهیه کنید.
تخمه آفتابگردان اردبیل
یکی دیگر از سوغاتی های شهر اردبیل، تخمه آفتابگردان است. این گیاه آفتاب پرست در بسیاری از مناطق استان اردبیل بعمل می آید. اردبیل در کنار استان های آذربایجان غربی و کرمانشاه و…. یکی دیگر از تولید کنندگان شاخص است. تخمه یکی از تنقلاتی است که در هر دور همی و مهمانی ما ایرانی ها به چشم می خورد، و در بین ایرانی های از محبوبیت ویژه ای برخوردار است. همچنین فرآورده های دیگری چون روغن هم از آن تولید می شود. چنانچه تمایل به تهیه تخمه مرغوب داشتید، از تخمه اردبیل فراموش نکنید و مطمئنا سوغاتی جذابی برای اقوامتان خواهد بود.
خواص آن عبارتند از:
- دارای مواد پروتئینی، فسفر، پتاسیم، موارد هیدروکربن
- دارای ویتامین هایA و B
- آرام بخش
- مانع گرفتگی عضلات
- ارتقائ سلامت استخوان ها
- جلوگیری از ورم مفاصل
سرشیر اردبیل
از آنجا که دام پروری در استان اردبیل رونق خوبی دارد، سرشیر یکی از فرآورده های دامی این منطقه است که می توان آن را در اردبیل تهیه کرد. سرشیر چربی طبیعی شیر است که در اثر جوشاندن آن بدست می آید و شبیه به خامه است و طعم بسیار لذیذ و خوشمزه ای دارد. تهیه آن بعنوان سوغات اردبیل و بردن آن بهمراه خود کمی مشکل است، اما به نظر من میتوانید بعنوان وعده ی صبحانه در کنار عسل و نان محلی آن را نوش جان کنید و خاطره و طعم آن را به یاد داشته باشید.
