همه چیز درباره ایرج میرزا

همه چیز درباره ایرج میرزا

ایرج، فرزند غلامحسین میرزای قاجار، و او، فرزند ملک ایرج فرزند فتحعلی شاه است. پدران جد ایرج میرزا همه شاعر بوده اند و پدرش غلامحسین میرزا شاعر رسمی درگاه مظفرالدین میرزا ولیعهد بود. ایرج میرزا، در سال 1291 هجری قمری برابر با 1252 هجری شمسی در تبریز به دنیا آمد. او، زبان های فارسی و عربی و فرانسوی را در تبریز فراگرفت و از درس بزرگانی چون آقا محمد تقی عارف اصفهانی و میرزا نصرالله بهار شیروانی بهره گرفت و در حوزه درسی آشتیانی های مقیم تبریز،منطق و معانی و بیان آموخت و در زبان فرانسوی، شاگرد مسیو لامبر و همدرس فرزند امیرنظام گروسی بود. ایرج میرزا در شانزده سالگی ازدواج کرد و سه سال بعد، پدر و همسرش درگذشتند و اداره امور خانه برعهده او قرار گرفت و ناچار به خدمات درباری روی کرد.ایرج، از روزگار جوانی شعر می گفت و مورد تشویق امیرنظام گروسی بود و در نوزدهمین سال از زندگی، از سوی مظفرالدین میرزای ولیعهد، سرودن و خواندن قصیده های سلام عیدها به او واگذار شد. نمونه شعر ایرج میرزا در وصف مادر  این چنین است:

در روزگار پیشکاری میرزا علی خان امین الدوله در ایالت آذربایجان، منشی مخصوص او بود، و پس از چندی با دبیر حضور قوام السلطنه روانه اروپا شد و در بازگشت از اروپا،از سوی نظام السلطنه پیشکار آذربایجان، رئیس اتاق تجارت تبریز شد و در سال 1319 هجری قمری با نظام السلطنه به خمسه رفت. چندی نیز زیر نظر مستشاران بلژیکی در گمرک کرمانشاهان کار می کرد. انقلاب پرشور مشروطه آغاز شده بود، که ایرج میرزا به سی و چهار سالگی رسیده بود و پس از انقلاب مشروطه، او بیست سال شاعری کرده بود. و تاثیر این انقلاب اجتماعی، در شعر او پیداست و در تحلیل اشعار ایرج میرزا، باید بدین نکته توجه داشت. پس از انقلاب مشروطه، چندی در وزارت معارف کار می کرد و در سال 1326 هجری قمری مهدیقلی هدایت فرمانروای آذربایجان شد و ایرج نیز با او بود و در انقلاب تبریز، با او، از راه قفقاز به تهران آمد و با ابتکار ایرج میرزا، وزارت معارف، اداره عتیقات را ایجاد کرد.

در دیوان ایرج میرزا، قصیده هایی با موضوع های چون مدح و منقبت بزرگان دین و ستایش از پادشاهان و امیران روزگار و هجو این و آن و قطعه های بسیاری با موضوع های گوناگون و ترکیب بند و ترجیع بند و قالب های نو و مثنوی هایی در پند واندرز و هجو است. شعر ایرج میرزا، شعریست ساده و روان و نزدیک به فهم عامه، با این همه، از تخیلات ظریف شاعرانه سرشار است اما از ویزگی های معنوی آن، یکی، نقد اوضاع روزگارست و دیگری، تشویق جوانان، به دانش اندوزی و علم آموزی، و توجه به تربیت کودکان، اظهار علاقه به مادر و حق شناسی از زحمت های او، تشویق مردم به وطن پرستی، انتقاد از زاهدان ریایی و دروغین و بدکار، تجلیل از حقایق دینی، اما، بزرگ ترین عیب شعر ایرج میرزا به کارگیری واژه های رکیک و مضمون های ناپسندی است که در قبال این همه زشتی هیچ بهره ای به جامعه نمی رساند. 

دیوان ایرج میرزا سال های سال در قطع جیبی، از کتاب فروشی مظفری چاپ ونشر می شد. اما در سال 1342 هجری شمسی با تحقیق مفصل و ارزنده زنده یاد دکتر محمد جعفر محجوب در قطع وزیری از سوی شرکت سهامی نشر اندیشه منتشر شد.

 در سالهای بعد، ایرج میرزا روزگاری معاون حکومت اصفهان بود، چندی به حکومت آباده رفت،روزگاری در گمرک انزلی کار می کرد. و چندی معاون پیشکاری مالیه خراسان بود، و اینک، ایرج به سال های پایانی زندگی نزدیک می شد در حالی که با ناداری و پریشانی درگیر بود و سرانجام، در ماه شعبان سال 1304 هجری قمری برابر با اسفند سال 1344 هجری شمسی بر اثر سکته قلبی درگذشت و در مقبره ظهیرالدوله تهران به خاک سپرده شد.

دلیل اصلی شهرت : معروف ترین اثر ایرج میرزا شعرمثنوی عارف نامه می باشد.عارف نامه در هجو عارف قزوینی سروده شده و علاوه بر آن به بیان مسائل سیاسی و اجتماعی بصورت انتقادگونه می پردازد. عارف نامه علی رغم محبوبیت مورد انتقاد شدید قرار گرفته است. انگیزه این مخالفت ها در دفاع از عارف قزوینی،حجاب و برخی به علت به کاربردن عبارات بی ادبانه در شعر بوده است.

تاریخ تولد : سال 1291 هجری قمری

تاریخ وفات : سال 1304 هجری قمری

سوغات بندرعباس چیست

سوغات بندرعباس ، موضوعی است که در این پست به آن خواهیم پرداخت. شهر بندر عباس یکی از مهمترین بنادر تجاری ایران می باشد و علت محبوبیت آن در بین مردم ایران وجود بازارها، دریای زیبای خلیج فارس و جاذبه های تاریخی آن است. به همین دلیل هر ساله پذیرای گردشگران بسیاری می باشد که به قصد تفریح و تجارت به این شهر سفر می کنند. همانطور که گفتیم در این بخش شما را با سوغاتی های بندرعباس آشنا می کنیم تا اگر سفری به این شهر داشتید در کنار تفریح و گردش دغدغه ی خرید سوغاتی را نداشته باشید و راحت به تمام برنامه هایتان برسید. سوغات و صنایع دستی بندرعباس تنوع بسیاری دارد که بعضی از آن ها بومی شهر بندرعباس و بعضی از دیگر شهرهای استان هرمزگان به بندرعباس می آورند. می توانیم صنایع دستی چون حصیر بافی، گلابتون دوزی،پارچه های سوزن دوزی شده و صنایع دریایی را به عنوان سوغات شهر بندرعباس تهیه کنیم. که در مطلب مربوط به صنایع دستی بندرعباس به آن خواهیم پرداخت. خرما، ارده، مرکبات، ماهی و میگو سوغات خوراکی بندرعباس می باشند و شهرت بسیاری دارند، که در ادامه توضیح مختصری آورده ایم.

خرمای بندرعباس

خرمای بندرعباس، بسیار خوش طعم و مرغوب است. استان هرمزگان به دلیل آب و هوای گرم و خشک بستری مناسبی را برای بعمل آمدن خرما فراهم نموده است. شهرستان حاجی آباد، میناب، رودآب که در نزدیکی شهر بندر عباس قرار دارند از عمده تولیدکنندگان خرمای استان می باشند. سالانه حدود بیست درصد از خرمای هرمزگان به کشورهای حاشیه خلیج فارس، اروپا، آسیای میانه و آمریکا صادر می شوند و بخشی از آن برای مصرف داخلی است. انواع درجه 2و3 آن را برای فرآورده هایی چون چیپس خرما، عسل خرما، شیره ی خرما و …. استفاده می کنند. خرمای بندرعباس و استان هرمزگان انواع مختلفی مانند مرادسنگ، خنیزی، پیارم، مضافتی و کریته دارد. از این میان بهترین نوع صادراتی آن پیارم می باشد که حاجی آباد تولید کننده اصلی آن است. این نوع خرما به خرمای شکلاتی معروف است همچنین لقب گران ترین و مرغوب ترین خرمای جهان را به خود اختصاص داده عکس بالا نمونه ای از نوع خرمای پیارم است. خرمای پیارم سرشار از ویتامین B1وB2 ، فسفات، کلسیم، منیزیم، آهن و پتاسیم می باشد.

خرمای بعنوان سوغاتی شهر بندرعباس ،بدلیل قیمت مناسب و ارزش غذایی بالا گزینه خوبی است پس خرید آن را از یاد نبرید. همچنین مصرف خرما در کنا نوشیدنی هایی چون چای و شیر خالی از لطف نیست پیشنهاد میکنم حتما امتحان کنید.

مرکبات بندر عباس

سوغاتی دیگر بندر عباس که میتوان به آن اشاره کرد مرکبات بندرعباس و فرآورده های حاصل از آنهاست. بندر عباس و شهرستان های استان هرمزگان دارای باغات مرکباتی هستند که سالانه درصدی از نیاز استان های اطراف خود و کشورهای حاشیه خلیج فارس را در این زمینه تامین می کنند. مرکباتی که در استان هرمزگان کشت می شوند و در شهر بندر عباس به چشم میخورد نارنگی، پرتقال، لیمو لیسبون، لیمو شیرین، نارنج، گریپ فروت و لیموترش است. در فصل بهار اگر سفری به شهر بندرعباس داشتید میتوانید این میوه های خوش طعم را تهیه کنید و از خوردنشان لذت ببرید.

ماهی و میگو بندرعباس

از آنجا که بندرعباس و دیگر بنادر استان هرمزگان در کنار دریای خلیج فارس که منبع غنی انواع مختلف ماهی، میگو و آبزیان هست، یکی از شغل های کهن مردم این مناطق ماهیگیری است که بصورت سنتی و یا مدرن انجام میشود. و میتوان  گفت ماهی و میگو سوغات معروف بندرعباس می باشند. 

در بازار های بندرعباس و حاشیه دریا صیادانی به چشم میخورند که ماهی های صید شده خود را می فروشند. ماهی تن، سنگسر، ساردین، هامور، سرخو، میش ماهی و مقوا ماهی هایی هستند که صید می شوند و در بندر عباس به راحتی می توانیم به آن ها دسترسی داشته باشیم. من اگر جای شما باشم این ماهی های خوشمزه را برای یکبار هم که شده امتحان می کنم مطمئنا مشتری دائمی خواهید شد و حتی میتوانید به همراه خود به شهرتان ببرید.

میگو هم یکی دیگر از آبزیانی است که در بندر عباس و هرمزگان طرفداران خاص خود را دارد میگو نیز مانند ماهی ها جزو غذاهای دریایی است که سرشار از ویتامین A,B,C,D,E  و آهن، منیزیم، فسفر، آهن، کلسیم و روی می باشد، این خواص میگو نسبت به سایر آبزیان بیشتر است و برای بدن انسان مفید می باشد.

با توضیحات داده شده حتما برای خرید ماهی و میگو برای مصرف و یا سوغات بندرعباس برنامه ای بگذارید.

گنبد سلطانیه زنجان – معرفی کامل

گنبد سلطانیه ، بزرگترین گنبد تاریخی ایران در شهر سلطانیه در استان زنجان می باشد. گنبد سلطانیه زنجان  یکی از شاهکارهای معماری دوره اسلامی و بزرگترین گنبد آجری جهان است. 

این بنا در حد فاصل سال های 702 تا 712 هجری قمری به دستور اولجایتو پادشاه مغول معروف به سلطان محمد خدابنده و نظارت خواجه رشید الدین فاضل همدانی به نیت کاربرد آرامگاهی ساخته شد. گنبد سلطانیه زنجان، مدتی پایتخت شهریاران ایران بوده و هم اینک آرامگاه سلطان محمد خدابنده است.

 گنبد سلطانیه آن چنان در زمانه خود منحصربفرد و مطرح بود  که پس از 100 سال از ساخت آن گنبد کلیسای سانتا ماریا دل فیوره فلورانس را با الهام از آن ساختند.گنبد مشهور سلطانیه از دور به رنگ آبی کمرنگ و نیلگون و در بعضی جهات آن به رنگ سبز هم دیده می شود. این بنا از زیباترین گنبدهای یک پوشش به شمار می رود.

گنبد سلطانیه از لحاظ سبک و سیاق معماری، حجم، ارتباط فضاها، نسبت های موجود در اجزای مختلف، بی حرکتی و تحمل بنا نمونه ای منحصر بفرد و بی نظیر و نقطه تحولی در معماری اسلامی به حساب می آید.

گنبد سلطانیه بنایی هشت ضلعی با هشت مناره که سقف دو پوشه فیروزه رنگی بر روی آن قرار گرفته است. بر روی دیوارها و کتیبه های این بنا، آیات قرآنی و متن های مذهبی به خط ثلث و کوفی به چشم می خورد و همچنین گنبد سلطانیه بهترین نمونه معماری ایلخانی است.

بنا به نظر عده ای گنبد سلطانیه ،مقبره سلطان محمد خدابنده نیست و مدفن ایشان را در کوه های پیرامون سلطانیه دانسته اند. در زیر این بنا، دالان های زیر زمینی موجود است که عده کثیری آن را محل برپایی آیین و رسوم های شمنی که سلطان محمد خدابنده در مدتی که پیرو این آیین بوده  ایجاد کرده است.

 تحمل وزن 1600 تنی گنبد را 8 دیوار ضخیم عهده دار است که در زاویه هر دیوار 8 مناره وجود دارد. گنبد سلطانیه دارای ارتفاع 5,5 متر و قطر 30,6 متر است. گنبد سلطانیه دارای دو لایه می باشد و این یکی از دلایل ماندگاری و استحکام آن در برابر زلزله است. پلان گنبد سلطانیه در شکل زیر آورده شده:

این بنا سرشار از تزیینات بوده و در آن انواع تزیینات کاشی کاری، کتیبه نویسی،گچ کاری،تزیینات سنگی و چوبی و تزیینات رنگ و نقاشی با نهایت ظریفکاری صورت گرفته است. در سقف ایوان های 24 گانه آن، زیباترین نمونه های گچ بری به کار برده شده و برای اولین بار در تاریخ معماری اسلامی از هنر کاشی کاری در سطح پیچیده استفاده شده است. هم چنین همگی این تزیینات دو لایه بوده و فرضیات مختلفی در این زمینه ارائه شده است.

در آرامگاه محمد خدابنده ، فضای تربتخانه ای به صورت مستطیلی با طول 60,17 متر، عرض 8,7 متر و ارتفاع 16 متر دیده می شود.سردابه ای در ایوان جنوبی تربتخانه قرار گرفته که در وسط آن محل قبر و دو طرف آن دو فضای کوچک وجود دارد. بنای گنبد سلطانیه در طی حدود 700 سال گذشته تقریبا 2 تا 8 سانتی متر نشست پیدا کرده است.

گنبد سلطانیه دارای سه درب ورودی است که امروزه در اصلی آن مسدود شده است. اتصال طبقات با وجود هشت پلکان مارپیچ صورت گرفته و چهار پنجره بزرگ در بالای چهار ایوان اصلی قرار دارد. وجود پنجره ها علاوه بر روشنایی داخل بنا برای تشخیص زمان هم به کار می رفت. به این صورت که اگر نور از سوراخ اصلی نوک گنبد می تابید نمایانگر هنگام اذان ظهر و اگر از پنجره های بزرگ می تابید حدود ساعت و تابش نور از پنجره های کوچک حدود دقیقه رابیان می کرد.

سلطان محمد خدابنده ارادت خاصی به حضرت علی(ع) داشته و دلیل وجود 110 پله بنای گنبد که در حروف ابجد مترادف نام حضرت علی (ع) است به همین عنوان می باشد.

 سال 1384 هجری شمسی، گنبد سلطانیه زنجان در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسید. این بنا در مسیر جاده تهران به تبریز قرار داشته و زمانی که وارد مسیر اصلی این بنا می شوید از همان لحظه اول شکوه و عظمتش نمایان می شود.

آدرس : زنجان - ۴۳٫۷ کیلومتری شهرستان زنجان

فاصله زمانی تا پایتخت : 3 ساعت و 32 دقیقه

فاصله مکانی تا مرکز پایتخت : ۳۰۵ کیلومتر

صنایع دستی کرمان

صنایع دستی کرمان ، موضوعی است که در این مقاله به شرح مختصری در مورد آن آورده ام. در شهر کرمان بازار قدیمی به نام بازار گنجعلی خان وجود دارد که از قدیم الایام محلی برای عرضه ی سوغات و صنایع دستی کرمان می باشد. با گذر از این بازار متوجه خواهید شد که صنایع دستی شهر کرمان همانند سوغاتی های آن تنوع بسیاری دارد و تمام سلیقه ها را راضی می کند. صنایع دستی بنام کرمان مس، پته دوزی، قالی بافی،مشبک چوب، عریض بافی می باشد. بعضی از این صنایع دستی مانند قالی بافی در کارگاه ها و گروهی دیگر مانند شال بافی، عریض بافی و پته دوزی بصورت خانگی و توسط زنان و دختران کرمانی تولید می شدند که تقریبا بجز پته دو هنر دیگر از رونق افتاده است. 

علاوه بر موارد گفته شده، دیگر صنایع دستی استان کرمان عبارتند از:

• گلیم بافی
• شال بافی
• قالیچه افشار
• چاقو سازی راین
• معرق چوب
• قلم زنی مس
• خوس(بافت الیاف طلایی،نقره ای و … بر روی لباس)
• سیس بافی(بافت سبد و حصیر با گیس های درخت خرما)

قالی بافی کرمان

قالی بافی کرمان از دوران صفویان رواج دارد و این قدمت قالی بافی در کرمان، این شهر را در زمینه فرش و قالی دست بافت مشهور نموده و طرفداران جهانی بسیاری دارد. خیلی از قالی های پهن شده در کاخ های جهان بدست هنرمندان کرمانی بافته شده اند. شهرت قالی کرمان به علت درآمیزی طرح و رنگ است و در اندازه های مختلف بافته می شوند. هنرمندان حاذق کرمانی فرش هایی در اندازه های 100 متر هم بصورت سفارشی بافته اند. بخشی از پشم مورد نیاز برای بافت قالی های کرمان از خراسان و بخشی از کرمانشاه تامین میشود همچنین در کرمان، رفسنجان، ماهان، راور و چند شهر دیگر در استان کرمان پشم های مرغوبی تولید می شود. از جمله طرح های رایج در قالی های کرمان خشتی، سرام، نقش گل محمدی، قاب قرآنی، ستونی، قابی، شاه عباسی، ترنجی، افشان، برگ فرنگی، شکارگاه و درختی می باشد.

قالی های کرمان در صادرات نقش بسزایی داردند. چنانچه قصد خرید فرش دست بافت داشتید از قالی کرمان فراموش نکنید.

پته دوزی کرمان

پته دوزی نوعی سوزن دوزی است که توسط زنان و دختران هنرمند کرمان خلق میشود. در این هنر نخ های کرکی ابریشمی،الوان یا پشمی بر روی پارچه هایی دوخته می شود. پارچه زیری پته عریض نام دارد که به رنگ های سبز، قرمز، سفید، زرد، سرمه ای، نارنجی،مشکی، عنابی و قهوه ای به چشم می خورد. رایج ترین رنگ عریض مورد استفاده در پته سفید و قرمز است. وجود اثری چون روپوش مقبره ی نعمت ا… ولی نشان دهنده ی قدمت این هنر است برای دوخت این پته ی بزرگ حدود یک قرن پیش 16 نفر زن هنرمند مشغول بودند.

 قبل از دوخت بر روی پارچه ها طراحان هنرمند، طرح هایی بر روی پارچه ایجاد میکنند. مواد اولیه مورد نیاز برای پته دوزی سوزن، قیچی، انگشتانه، پارچه و نخ است و این مزیتی محسوب می شود به این علت که برای مواد اولیه مورد نیاز برای خلق این هنر کم است. طرح پته ای یا درخت زندگی معروف ترین نقش پته می باشد که به نام هایی مانند پته میری، پته جقه ای، پته بادامی، پته ترمه ای و غیره مشهور است. همچنین طرح هایی چون لچک ترنجی و نقش حیوانات، مخصوصا پرندگان کاربرد دارد. پته بصورت جانماز، زیر لیوانی، سجاده، رومیزی و … برای خرید در دسترس قرار دارد. پته دوزی مختص استان کرمان است و میتواند سوغات و یادگاری اختصاصی این شهر باشد.  

مس کرمان

اگر به بازار قدیم کرمان رفته باشید آنچه بیشتر از همه نظرتان را جلب می کند مغازه ها و استادکارانی است که مشغول به ساخت اشیای مسی هستند. مس کرمان را اکثر افراد می شناسند و یکی از انگیزه هایشان در سفر به کرمان خرید مس است مخصوصا ظروف مسی که طبخ غذا در آن ها بسیار مفید است. از صنایع دستی مسی کرمان میتوان به کشکول، سینی، تابلو، قابلمه، ظروف غذا خوری و … اشاره کرد.

عریض بافی کرمان

عریض بافی بافت نوع پارچه نسبتا ضخیم و پشمی است که پارچه زیر ساخت پته دوزی، می باشد. در قدیم از این پارچه های برای دوخت لباس هایی همچون کت و پالتو استفاده می شد. اما امروز تولید عریض کم شده و حتی دیگر در پته دوزی هم استفاده نمی شود.

مشبک چوب کرمان

مشبک به معنای شبکه شدن، پنجره ای شدن یا ایجاد سوراخ هایی بر روی اشیاء می باشد. این هنر در گذشته محبوبیت بسیاری داشته است، و میتوان بر روی درها، پنجره ها و منبرهای مساجد و بسیاری از آثار تاریخی این هنر زیبا را دید. هنر مشبک کاری به دوصورت اجرا می شود، به شکل غیر پیوسته یعنی طرح ها جدا جدا بریده شده اند و بر روی سطحی چسبیده شده اند. و به شکل پیوسته که کل طرح به هم متصل می باشد. این هنر زیبا را در تابلو ها، اشیاء تجملاتی و … میتوان دید. استادکاران ماهری در این زمینه در کرمان ظهور کردند و این هنر را به کمال رساندند. در این زمینه می توان از استاد اکبر صوتی کرمانی یاد کرد.

همه چیز درباره محتشم کاشانی

کمال الدین علی محتشم کاشانی، ملقب به شمس الشعرا از شاعران قرن دهم هجری قمری است. معروف ترین شعر محتشم کاشانی، ترکیب بند زیبای باز این چه شورش است که در خلق عالم است می باشد. وی در سال 905 هجری قمری در خانواده ای دین دار و در شهر کاشان به دنیا آمد و پدر ایشان، خواجه میر احمد است.  در آغاز زندگی، به پیشه بافندگی- شعربافی- مشغول بود و پس از آن که در شاعری آوازه در انداخت، به شغل بزازی روی آورد. اصولا یکی از ویژگی های شعر سده های دهم و یازدهم آن است که بیشتر سرایندگان آن، اهل کسب و کار بوده اند و برخی از آن ها، به نعلبندی و حلواگری و چه و چه، اشتغال داشته اند.

اما، محتشم کاشانی، در روزگار شهرت خویش، با شاعرانی همچون وحشی بافقی، حالی گیلانی، حیرتی تونی و … مکاتبه و مشاعره داشته است و باری، وحشی بافقی را هجو گفته است. محتشم، شاه تهماسب صفوی، اسماعیل میرزا( شاه اسماعیل  دوم) و محمد خدابنده صفوی و خواهر او پریخان خانم( شاهزاده پر اقتدار صفوی) را ستایش کرده است. اما شاه تهماسب، باری، به پیغام از محتشم خواسته است تا امامان شیعه و پیشوایان دین را مدح گوید و محتشم کاشانی ، این پیام را به گوش جان شنیده و ترکیب بند معروف خویش را در سوگ امام حسین(ع) و دیگر شهیدان کربلا سروده است و اگرچه گفته اند که آن را به پیروی از هفت بند مولانا حسن کاشی سروده است، اما، این پدیده ادبی که محتشم از خود بروز داده است، از مقوله هنر ظهوری است. در خاستگاه هنر، گفته اند: هنر، یا نبوغی است، از گونه پدیده هایی چون شاهنامه، کمدی الهی، بینوایان و … یا ظهوری است، که در یک لحظه استثنایی در زندگی یک هنرمند، پدید می آید و همچون بارقه ای سرد و خاموش می شود. همانند ترکیب بند محتشم یا ترجیع بند هاتف، که این دو اثر در میان همه آثار این دو شاعر، استثنایی اند.

محتشم، از شعر و نثر استادان پیشین پیروی کرده و تلاش داشته است تا راه و رسم شاعران سده هشتم را دنبال کند اما کوشش او، بی سرانجام مانده است. بنابراین آنچه در زندگی نامه محتشم کاشانی بیان شده که در آن روزگار فترت ادبی ایران و هم روزگارانش، او را در پایه انوری و خاقانی می دیده اند ، مبالغه ای بیش نیست. دیوان محتشم، بارها به چاپ رسیده است .مرگ محتشم کاشانی، در سال 996 هجری قمری روی داده و در خاک کاشان آرمیده است.

دلیل اصلی شهرت : معروف ترین اثر محتشم کاشانی دوازده بند مرثیه شرح واقعه کربلا است. در مرگ برادر جوان خود هم مرثیه سوزناکی سرود. کتاب جلالیه مجموعه ای از غزلیات عاشقانه ایشان می باشد.

تاریخ تولد : سال 905 هجری قمری

تاریخ وفات : سال 996 هجری قمری

سوغات یزد چیست

سوغات یزد ، همانند آثار زیبا و تاریخی شهر یزد نظر گردشگران بسیاری را به خود جلب می کند. در میان سوغات و صنایع دستی یزد، شیرینی هایش شهرت بسیاری دارد و اگر کسی یک بار شیرینی های یزد را خورده باشد طعم فوق العاده ی آن را فراموش نخواهد کرد و شاید انگیزه ای برای سفر دوباره به یزد باشد. شهر یزد در زمینه تولید شیرینی و کارگاه های تولید شیرینی آن قدمت طولانی دارد. معمولا در کنار نام سوغات یزد حاج خلیفه رهبر شنیده اید. این نام از دیر باز برندی برای شیرینی های یزد می باشد. معروفترین سوغات شهر یزد و شیرینی آن باقلوا یزد، قطاب یزد، پشمک یزد، حلوا ارده یزد می باشد. برای تهیه شیرینی های یزد میتوانید سری به میدان امیر چخماق یزد بزنید اطراف این میدان که مغازه های زیادی وجود دارد.

از جمله دیگر شیرینی هایی که نمی توان براحتی از کنار آن ها گذشت عبارتند از:

• زولبیا
• کیک یزدی
• سوهان خانی یزد
• نان برنجی یزد
• حاج بادام یزد
• لوز بیدمشک و بادامی
• عرقیات سنتی 

باقلوای یزد

باقلوای یزد، اصیل ترین شیرینی شهر یزد می باشد. این شیرینی خوشمزه شهرت بسیاری دارد. نکته مهم این است که باقلوای یزد طعم بسیار متفاوتی نسبت به باقلوای ترکی دارد و طعم پسته و بادام آن بسیار دل انگیز است. برای تهیه باقلوا در یزد شیر، تخم مرغ، آرد، روغن، هل، گلاب و مغز بادام و پسته استفاده می شود. باقلوای یزد در چهارگوشه ی دنیا علاقمندان بسیاری را به خود جذب کرده است از جمله کانادا و آمریکا یکی از طرفداران پروپاقرص آن هستند. باقلوا به علت دارا بودن مغز بسیار مغذی می باشد و برای تقویت حافظه، معده و قلب مفید است. پیشنهاد می کنم اگر تاکنون طعم باقلوای یزد را نچشیده اید حتما امتحان کنید و از خرید آن بعنوان یک سوغاتی یزد فراموش نکنید.

قطاب یزد

شیرینی معروف دیگری که هر سنی را شیفته خود کرده است قطاب یزد می باشد. این شیرینی توپی شکل می باشد، و وسط آن با مایه ای مخصوص از هل و بادام پر می شود. این ترکیب ارزش غذایی بالایی را بوجود می آورد. قطاب از آرد ، زرده تخم مرغ، شکر، بکینگ پودر درست می شود. این شیرینی هم مانند باقلوا بدلیل مغزی که دارد انرژی زا و گرم است. البته در تهیه شیرینی اصیل یزد باید دقت کنید چون در نمونه های تقلبی آن نشانی از مغز نیست. صرف این توپک های خوشمزه با یک لیوان چای فوق العاده است. همچنین یکی از سوغاتی های خوب یزد است که برای آشنایان می توان تهیه کرد.

پشمک یزد

پشمک یکی دیگر از معروفترین سوغات یزد می باشد که در خانواده ی، شیرینی های یزدی قرار دارد. پشمک بصورت رشته های باریک بسیار شیرین، از شکر، آرد، روغن و هل درست می شود. هر کدام از اجزای تشکیل دهنده ی پشمک خواصی دارند که برای بدن انسان مفید است. سن پشمک در کارگاه های حاج خلیفه ی رهبر به 97 سال می رسد و به طرز بسیار زیبایی توسط افراد خبره کش و واکش می خوردند و دیدن این منظره خیلی جذاب است و همچنان پابرجاست. اگر می خواهید کودکان را خوشحال کنید، خرید پشمک بعنوان سوغاتی از یاد نبرید. 

حلوا ارده یزد

حلوا ارده ی اردکان یزد شاید به گوشتان زیاد خورده باشد. تولید ارده و حلوا ارده قدمت بسیاری در ایران دارد. حلوا ارده ی اردکان همچنان به روش سنتی تولید می شود و هیچ ماده ی شیمیایی به آن اضافه نمی شود، به همین دلیل استقبال بسیاری از آن می شود. ارده از دانه های کنجد تهیه می شود. دانه های کنجد دارای روغن و منبع غنی از مواد مغذی و مورد نیاز بدن انسان است. همچنین طبیعت گرم و شیرینی دلچسبی دارد و منبع خوبی برای تامین انرژی بدن انسان است. از جمله خواص دارویی ارده می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تقویت حافظه
• مانع از کم خونی و بهبود خستگی و ضعف عمومی
• ایجاد تعادل در آب بدن 
• سرشار از ویتامین گروه B و E 
• استحکام استخوان های بدن 
• منبع انرژی برای ورزشکاران و کسانی که انرژی زیادی مصرف می کنند.                                                                                                                  

یک حلوا ارده ی خوب باید نرم و فاقد الیاف نخ مانند باشد همچنین رنگ کرمی روشن داشته و هنگام برش تیکه تیکه نشود. حلوا ارده در بین مردم ایران شهرت بسیاری دارد و برای فصل سرد غذای مناسب است. مصرف ارده با شیره انگور یا عسل غذای کامل و مقوی می باشد. از خرید این حلوای خوشمزه چه برای مصرف خود و چه بعنوان سوغات یزد و ارکان فراموش نکنید.

پاسارگاد شیراز – معرفی کامل

یکی از جاذبه هایی که برای مردم ایران از اهمیت خاصی برخوردار بوده، بنای تاریخی پاسارگاد شیراز است. این بنا که به شهر مادر سلیمان نیز معروف می باشد دارای  قدمتی 2500 ساله است . پاسارگاد شیراز ، در دشتی بزرگ واقع در دشت پاسارگاد در قسمت شمالی استان فارس و در حصار رشته کوه های زاگرس در فاصله 130 کیلومتری شمال شیراز قرار دارد. که به علت وجود مقبره کوروش بزرگ که یکی از بزرگترین و مهمترین پادشاهان دوران هخامنشی بود اهمیتی دو چندان پیدا کرده است. به نحوی که در اوایل سال 1393 بازدید تورهای اروپایی از این مکان رشد 200 درصدی نسبت به سالهای قبل خود داشته است . حال در این مقاله می خواهیم جذابیت های این بنا را معرفی کرده و بیشتر با مجموعه پاسارگاد آشنا شوید.

 مجموعه تاریخی پاسارگاد شیراز ، در تاریخ 24 شهریور 1310 با شماره ثبت 19 ثبت ملی شد و در سال 2004 میلادی معادل با 1383 شمسی در 28امین نشست یونسکو به شماره ثبت 1106  به عنوان پنجمین مجموعه ثبت شده با 100 درصد آرا به ثبت رسید .

حال به تاریخچه پاسارگاد و چگونگی ایجاد آن می پردازیم :

هخامنشیان در سرزمینی به نام پاسارگاد زاده شده اند، خاندان پارس ، در سال 550 قبل از میلاد، بر مادها پیروز شدند، کوروش دوم بر پایه سنت این منطقه را پایتخت انتخاب کرد ، به علت اینکه در نزدیکی منطقه ای بود ، که بر ایشتووگو پادشاه ماد پیروز شد . این پیروزی باعث پیروزی های دیگری مانند چیرگی بر لیدی ، بابل نو ، و مصر را به دنبال داشت. امپراتوری هخامنشی سپس به دست پسر او کمبوجیه و داریوش اول پایدار و وسعت یافت . از کوروش کبیر در گذشته به عنوان آزاد کننده و شخصی که یهودیها را از تبعید بازگردانده یاد شده است.

داریوش بزرگ پایتخت نمادین خود را در شهر پارسه در 70 کیلومتری جنوب پاسارگاد بنا نهاد . تا زمانی که اسکندر مقدونیه در سال 330 قبل از میلاد بر امپراتوری هخامنشی غلبه کرد ، پاسارگاد پایگاه مهم سلسله ای باقی ماند.

در عصرهای بعدی ، از تل تخت کماکان به عنوان یک قلعه سود برداری می شد ، با اینکه کاخ ها آزاد شده و دوباره مصالح آنها مورد استفاده قرار می گرفت . از قرن هفتم به بعد ، آرامگاه کوروش بزرگ به آرامگاه مادر سلیمان تغییر نام پیدا کرد و به یک مکان زیارتی تبدیل شد . در قرن دهم دور آن مسجد کوچکی بنا گردید ، که تا قرن چهارم مورد استفاده قرار گرفت این محوطه طی قرن ها مورد بازدید مسافران بود که باعث از دست رفتن تدریجی اجزاء مختلف آن شد.

در قرن هفتم قمری اتابکی از سلغریان پارس در نزدیکی آرامگاه کوروش بزرگ مسجدی بنا کرد که در آن از سنگ کاخ ها استفاده شده بود . به مناسبت جشن های 2500 ساله شاهنشاهی ایران در سال 1971 این سنگها دوباره به جاهای اصلی خود بازگردانده شدند کاخ محل زندگی او بدون تردید بیانگر معماری زمان یونانی می باشد . زمانی که کوروش کبیر در سال 545 قبل از میلاد سارد را به تصرف در آورد شیفته بناهای مرمرین شاهان لیدی قرار گرفت و به همین علت خیلی سریع شماری از اساتید اهل لیدی را برای کار در پاسارگاد فراخواند . در کاخ تناسب سنگهای تیره و روشن مخصوصا در پایه ها نظرات را به خود جلب می کرد .

ازاسنادی که تاریخ نویسان یونانی و رومی باقی گذاشته اند مشخص است که پاسارگاد را بیشتر حاصل کار کوروش کبیر می دانسته اند این نگرش به چند دلیل دیگر نیز ثابت شده است .

اولین دلیل : آرامگاه کوروش بزرگ که خودش آن را بنا کرده بود ، نشان از ارتباطی میان طراحی نقشه و کاربرد نما پردازی در میان باغ بزرگ پاسارگاد با کاخ های دروازه است . که نشان می دهد همگی حاصل فکر و خلاقیت یک نفر یعنی کوروش بزرگ بوده است

 دومین دلیل : کتیبه سه زبانه عیلامی ، پارسی باستان و اکدی بر روی جزرها و درگاه های آن سه کاخ نشانگر این است که آنها با کوروش کبیر در ارتباط بوده اند.

سومین دلیل : نوع معماری و به خصوص نحوه سنگ تراشی و بست های قدیمی هر چند کوتاه بر معماری تخت جمشید را که از ابتدای دوره داریوش بزرگ شکل گرفته بود نشان می دهد و به خصوص در نقوش ، که از سنت های کشورهای مختلف گرفته شده اند ، اما هنوز به طور ثابت فضا و ساخت ایرانی نگرفته اند و کاملا مشخص است که حالتی آزمایشی و نمادین داشته است و آثار سنگ تراشان لودیه ای و ایوانه ای به خصوص در نوع تراش سنگ ها و ابزار آلات سنگ تراشی پیداست . در نتیجه می توان با قاطعیت بیان کرد که بناهای پاسارگاد با کوروش بزرگ آغاز شده است.

در سال 529 قبل از میلاد کوروش بزرگ به قبیله هایی از سکاها در آسیای مرکزی هجوم برد و در جنگ با ماساگت ها دار فانی را وداع گفت .جسد وی را مومیایی کرده و داخل تختی از طلا قرار داده و اشیاء با ارزش پادشاهی و جنگی او را در کنارش گذاشتند. باستان شناسان عهد اسکندر نقل می کنند، زمانی که اسکندر به پاسارگاد آمد و از آرامگاه کوروش بزرگ که بین باغی بزرگ قرار داشت، بازدید کرد به آریستوبولوس دستور داد که  داخل مقبره را تزئین کند. وی داخل مقبره یک میز و تعدادی ظروف طلایی و سلاح های با ارزش و لباس های خود کوروش و تمامی جواهراتی را که زمانی به خود می آویخت یا به دست می کرد را مشاهده کرد. این آرامگاه در آن زمان توسط شماری از مغان ها ( در اصل طایفه ای از مادها که امورات مذهبی را انجام می دادند) محافظت می شد ولی در زمان اسکندر مورد حمله و سرقت قرار گرفت و تمامی اشیاء با ارزشش به سرقت رفت.

ویژگی های ارزشمند بنای پاسارگاد شیراز:

اولین پایتخت شاهنشاهی هخامنشی در مرکز استان فارس، در دشت ، رودخانه پلوار قرار دارد . نام این شهر  “اردوگاه پارس”  از موقعیت مکانی شهر برآورد شده است . در قرن ششم پیش از میلاد کوروش بزرگ این شهر را بنا کرد .

محوطه اصلی توسط یک منطقه بزرگ طبیعی محصور شده است ، که شامل حدودا 7127هکتار است. محوطه اصلی شامل مکان های زیر می شود:

آرامگاه کوروش بزرگ ، باغ پادشاهی پاسارگاد ، مسجد پاسارگاد ، پل ، کاخ اختصاصی ، آب نماهای باغ شاهی ، ساختارهای دفاعی تل تخت،محوطه مقدس ، کاخ بارعام ، دوکوشک ، آرامگاه کمبوجیه ، کاروانسرای مظفری ، تنگه بلاغی.

محوطه مرکزی ، محوطه ای حفاری شده است . ولی پایتخت باستانی (شهرستان پاسارگاد) منطقه ای بسیار عظیم تر از منطقه مرکزی است که هنوز حفاری نشده است . در اطراف محوطه حفاظتی باز مانده های دیگری از جمله : محدوده مقدس( حدود سال 530-550  قبل از میلاد) ، و محوطه های تل نخودی ، تل سه آسیاب ، تل خاری ، دوتلان ، که برخی از اینها به قبل از تاریخ برمی گردد ، همچنین مدرسه یا کاروانسرا(قرن 14 میلادی) نیز به قبل از تاریخ برمی گردد . همینطور 5 روستا که محل سکونت کشاورزان است در محوطه حفاظتی وجود دارد.

بنده به عنوان یک گردشگر هر گاه به شهر شیراز سفر میکنم یکی از اولویتهایم برای بازدید رفتن به پاسارگاد و بازدید از آرامگاه کوروش بزرگ می باشد به نظر من یک ایرانی اصیل هیچ گاه این فرصت را از دست نمی دهد و حتما برای بازدید از این بنا ارزشمند به شهر شیراز (شهرستان پاسارگاد) سفر کرده  و از نزدیک این بنا را دیدار می کند.

جذاب ترین بخش این مجموعه بنای آرامگاه کوروش بزرگ است که بیشتر معروف به مشهد شهر مادر سلیمان بوده است . در سال1820 بعد از بررسی های باستان شناسی ، هویت اصلی بنا به عنوان آرامگاه کوروش بزرگ تشخیص داده شد ، و همچون گوهری در دشت می درخشید . این آرامگاه قریب 530 تا 540 قبل از میلاد از سنگ آهکی به رنگ سفید ساخته شده است . بنای آرامگاه بین باغ های سلطنتی قرار داشته و از سنگ های عظیمی که طول برخی از آنها به هفت متر می رسد ، ساخته شده است.

بنای آرامگاه کوروش بزرگ دارای دو بخش معروف است :

اولین بخش ، سکویی 6 پله ای که قاعده آن مربع مستطیلی به طول 165متر مربع است.

دومین بخش ، چهار دیواری کوچک به وسعت 7/5 متر مربع که سقف به شکل شیب بامی دارد و ضخامت دیوارهایش به 1/5 متر می رسد.

انبار آرامگاه ، در اوج ، شکل یک خانه شیروانی ساده با یک ورودی کوچک در غرب را داراست . قریب به 1 قرن پیش اعتقاد بر این بود ، که این بنا آرامگاه مادر سلیمان باشد و در عصر اتابکان در زمان آل بویه با استفاده از ستون های باقی مانده از کاخ های باستانی مسجدی به نام مسجد اتابکی دور آن ساخته ومحرابی کوچک در انبار کنده کاری شد. در در دهه 1970 باقی مانده های مسجد پاکسازی شده و قسمت های تاریخی به قریبی مکان های اصلیشان بازگردانده شدند.

در شیب سقف آرامگاه دو سوراخ عظیم وجود دارد که برای کاستن وزن سقف ایجاد شده و برخی به علت نداشتن اطلاعات ، آن مکان را ، مکان نگهداری جسم کوروش  کبیر و همسرش دانسته اند.

ویژگی های بارز این بنا ارزشمند :

نشانگر شاهکاری از نبوغ ساخته‌های بشری است.  نمادی از تبادل ارزش‌های والای انسانی در دوره زمانی خاص و در یک حوزه فرهنگی جهانی در رابطه با پیشرفت‌های معماری، فنی، ساخته‌های هنری، طراحی شهرها و مناظر است . نشانگر گواهی منحصر به‌فرد یا حداقل استثنایی از یک سنت فرهنگی یا تمدن که هنوز پابرجاست و یا از بین رفته است. و نمونه‌ای برجسته از گونه‌ای بنا، معماری مجموعه فنی ویا منظر که در تاریخ بشر مرحله چشمگیری است.

متن منشور حقوق بشر کوروش کبیر :

اینک که به یاری «مزدا» تاج سلطنت ایران و بابل و کشورهای چهارگوشه جهان را به سرگذاشته ام اعلام می کنم که تا روزی که زنده هستم و مزدا توفیق سلطنت را به من می دهد دین و آئین و رسوم ملت هائی را که من پادشاه آنها هستم محترم خواهم شمرد و نخواهم گذاشت که حکام و زیر دستان من دین و آئین و رسوم ملت هائی که من پادشاه آنها هستم یا ملت های دیگر را مورد تحقیر قرار بدهند یا به آنها توهین نمایند.من از امروز که تاج سلطنت را به سر نهاده ام تا روزی که زنده هستم و مزدا توفیق سلطنت را به من می دهد هرگز سلطنت خود را بر هیچ ملتی تحمیل نخواهم کرد و هر ملتی آزاد است که مرا به سلطنت خود قبول کند یا نکند و هرگاه نخواهد مرا پادشاه خود بداند من برای سلطنت آن ملت مبادرت به جنگ نخواهم کرد. من تا روزی که پادشاه ایران هستم نخواهم گذاشت کسی به دیگری ظلم کند و اگر شخصی مظلوم واقع شد من حق وی را از ظالم خواهم گرفت و به او خواهم داد و ستمگر را مجازات خواهم کرد.من تا روزی که پادشاه هستم نخواهم گذاشت مال غیر منقول یا منقول دیگری را به زور یا به طریق دیگر بدون پرداخت بهای آن و جلب رضایت صاحب مال ، تصرف نماید و من تا روزی که زنده هستم نخواهم گذاشت که شخصی دیگری را به بیگاری بگیرد و بدون پرداخت مزد وی را به کار وا دارد.

من امروز اعلام می کنم که هر کسی آزاد است که هر دینی را که میل دارد بپرستد و در هر نقطه که میل دارد سکونت کند مشروط بر اینکه در آنجا حق کسی را غصب ننماید و هر شغلی را که میل دارد پیش بگیرد و مال خود را به هر نحو که مایل است به مصرف برساند مشروط بر اینکه لطمه به حقوق دیگران نزند. هیچ کس را نباید به مناسبت تقصیری که یکی از خویشاوندانش کرده مجازات کرد . من برده داری را برانداختم . به بدبختی های آنان پایان بخشیدم .

من تا روزی که به یاری مزدا زنده هستم و سلطنت می کنم نخواهم گذاشت که مردان و زنان را به عنوان غلام و کنیز بفروشند و حکام و زیر دستان من مکلف هستند که در حوزه حکومت و ماموریت خود مانع از فروش و خرید مردان و زنان بعنوان غلام و کنیز بشوند و رسم بردگی باید به کلی از جهان برافتد.

از مزدا خواهانم که مرا در راه اجرای تعهداتی که نسبت به ملت های ایران و بابل و ملل چهار جانب جهان بر عهده گرفته ام موفق گرداند.

آدرس : فارس - 135 کیلومتری شهرستان شیراز

فاصله زمانی تا پایتخت : 8 ساعت و 46 دقیقه

فاصله مکانی تا مرکز پایتخت : 811 کیلومتر

 

منبع : پاسارگاد شیراز – معرفی کامل

صنایع دستی همدان

صنایع دستی همدان ، قدمتی به اندازه تاریخ کهن آن دارد. صنایع دستی همدان، میراث معنوی این استان محسوب می شوند. در کنار آثار تاریخی، صنایع دستی شهر همدان، توجه گردشگران داخلی و خارچی را به خود جلب می کند. همچنین علاوه بر شهرت داخلی، در سطح بین الملل و صادراتی نیز زبانزد دارد. صنایع دستی همدان قالی بافی، چرم دوزی، گلیم، مرواربافی و گیوه بافی می باشد، و از همه مهمترمیتوان بهسفال و سرامیک لالجین اشاره کرد.

صنایع دستی دیگر این شهر عبارتند از :

• منبت کاری
• معرق کاری
• مسگری
• قلم زنی
• سنگ تراشی
• طلاکوبی
• نقره کوبی

سفال لالجین همدان

در بازارها و بازارچه های صنایع دستی اطراف آثار تاریخی همدان آنچه بیشتر از همه خودنمایی می نماید، اشیاء سفالی، در رنگ ها و طرح های مختلف است که نظر همگان را به خود جلب می کند. شاید بتوان گفت هنر ساخت وسایل گلی، یکی از اولین هنرهایی است که بشر آموخت و به این وسیله مایحتاج مورد نیاز زندگیش را ساخت. لالجین همدان هم در زمینه سفالگری قدمتی بیش از 700 سال دارد. این اشیاء زیبا در شهر همدان یافت می شود و می توانیم بعنوان یادگاری از سفر به همدان، همراه خود ببریم. ظرف، تابلو،مجسمه، ترکیب سفال با دیگر هنرها مانند جوب، منبت، مینا کاری و … آثاری است که به چشم میخورند. سفال لالجین همدان را میتوانیم به دو بخش تقسیم کنیم بخش اول آنچه در 70 سال پیش، تولید می شد که از لحاظ شکل ظاهری و اندازه متفاوت است و بیشتر برروی آن طرح و نگارهای زیبا کشیده شده است. بخش دوم بازمیگردد به 30 سال گذشته، آنچه ساخته شد در رنگ های ساده بود گاهی به سبک چینی سفید هم دیده میشد. برای آشنایی بهتر با هنر سفالگری همدان پیشنهاد می کنم حتما بازدیدی از موزه ی سفال که در یکی از محله های قدیمی همدان است، داشته باشید.

چرم همدان

استان همدان به دلیل آب و هوای مناسب، در زمینه دامپروری قدمت طولانی دارد و سابقه تولید چرم در این منطقه به بیش از 3000 سال می رسد . در زمان های گذشته همدان در زمینه تولید چرم و چرم دوزی آن پیشتاز بوده است و این شهر به دباغخانه معروف بود، و کارگاه هایی مختص دباغی پوست حیوانات وجود داشت که امروزه خیلی از آن ها تعطیل شده اند. در گذشته چرم همدان شهرت بسیاری داشته و به دیگر کشور های هم صادر می شده است. کمربند، کیف، کفش، جاکلیدی و لباس های چرم دست سازهایی هستند که توسط هنرمندان این حرفه ساخته می شوند. همچنین ناگفته نماند اولین کارخانه چرم سازی ایران در شهر همدان تاسیس شد. پس یکی از بهترین سوغات های همدان ، صنایع چرم این شهر است.  

قالی بافی همدان 

در بسیاری از شهرهای ایران هنر قالی بافی رونق دارد. شهر همدان به دلیل رونق کشاورزی و دامداری و تولید پشم و نخ های مرغوب یکی از پیشگامان در این زمینه است. هنرمندان قالی باف همدان مانند سایر شهرها، سبک و سیاق خاص خود را در بافت فرش دارند. ویژگی هایی که می توان به آنها اشاره کرد استفاده از پشم های دست ریس شده و رنگرزی طبیعی همچنین طرح های شکسته و هندسی می باشد. ماهی و ترنج هم طرح هایی هیتند که بیشتر به چشم میخورند همچنین برای رنگ آن از شیره ی گیاهان استفاده می کنند که به اصطلاح قالی هایی با رنگ های ثابت گفته می شوند و هر چه کهنه تر شوند زیبایی آن ها بیشتر خواهد شد. اما امروزه از رنگ های شیمیایی استفاده می کنندکه بعد از مدتی قالی ها رنگ پریده می شوند. قالی های همدان اسم های گوناگونی دارند که پنج چارک و دوزرعی طرفداران بسیاری دارد. فرش های خرکی، کناره، پشتی، روکرسی مشتری کمتری دارد. در این بین میتوان تابلوفرش های زیبا و نفیسی هم یافت.

گلیم همدان

گلیم فرش بافته شده ی صاف و یا قالی بدون گره، پرز و خواب می باشد. معمولا گلیم هنر دست عشایر هر منطقه است که برای استفاده خود می بافند همدان هم در زمینه بافت گلیم در ایران جایگاه بالایی دارد. نقش و طرح گلیم در هر منطقه مختص خودش است و میتوان از روی طرح هر گلیم گفت از کدام شهر است . نقش گلیم همدان گل لاله، خرچنگی، زنگوله، گل سبدی، گل قندی، ضربدری، دست دلبر، جناقی و اسلیمی است. شهر نهاوند استان همدان،در این صنعت پیشروتر است و گلیم های این منطقه جزو کالاهای صادراتی می باشد .

مروار بافی همدان

مرواربافی هنری با عمر 50 سال، در همدان است. مروار در بخش هایی از استان همدان کشت می شود که کیفیت و مرغوبیت ترکه هایش آن را مناسب برای بافت انواع محصولات حصیری کرده است. مروار بافی علاوه بر استان همدان، در دیگر شهرهای ایران هم انجام میشود ولی چوب مورد نیازشان را، از همدان تامین میکنند. این بافته های زیبا را می توان در شکل انواع سبدها، مبلمان، میزو صندلی، …. دید. شیوه ی بافت به این صورت است که ترکه هایی که قابلیت تقسیم شدن به سه یا چهار قسمت دارند را جدا کرده و می خیسانند تا منعطف شود و پس از آن به شیوه ی مخصوص خود شروع به بافت می کنند. این سبدهای زیبا را میتوان بعنوان یادگاری از صنایع دستی استان همدان بهمراه خود به شهرمان ببریم چون کمتر کسی این سبد بافی همدان را می شناسد. 

گیوه بافی همدان

در گذشته گیوه طرفداران بسیاری داشت، بزرگترین مزیت گیوه سرد بودنش بود که در فصل تابستان استفاده بسیاری داشت. در این حرفه کفش هایی می دوزند که رویه آن نخ های پنبه ای و زیرش، از چرم درست می شود. اما امروزه کفش های صنعتی جای آنها را گرفته اند، و تقریبا میتوان گفت دیگر تولید نمی شوند اما در چند روستای همدان زنان به این هنر مشغولند و منبع درآمد خوبی از این راه دارند.

همه چیز درباره صائب تبریزی

میرزا محمد علی بیگ معروف به صائبا، از سخنوران نامدار قرن یازدهم هجری قمری است. خانواده صائب تبریزی دارای اصالت تبریزی و آنچه درباره خانواده ایشان گفته شده که آن ها از وابستگان شمس مغربی (شاعر قرن هشتم هجری قمری) بودند. صائب، در تبریز متولد شد و سال های کودکی و نوجوانی اش به روزگار شاه عباس اول گذشت. صائب تبریزی در جوانی به حج رفت و مدتی در شهرهای عثمانی به گشت و گذار پرداخت، سپس به ایران بازگشت. در سال های پایانی پادشاهی شاه عباس از اصفهان به کابل رفت که در آن زمان ظفرخان بر آن جا حکمرانی می کرد. صائب تبریزی در کابل مورد محبوب ظفرخان و در اگره مورد کرامات شاه جهان قرار گرفت.

در روزگار صفویان، شاهان به سبب تسلط زبان ترکی، شاعران فارسی زبان را اکرام نمی کردند و فقیهان بر دربار صفوی مسلط بودند که اجازه تکاپو را از شاعران گرفته بودند. به همین دلیل شاعران به دربار تیموریان هند رفته و رویاهای خویش را محقق می دیدند.

آنچه در زندگی نامه صائب تبریزی آمده که ایشان، در هند مورد احترام شاعران دیگر واقع شد بطوریکه بعد از شش سال درد دوری از وطن همراه پدرش به ایران بازگشت و به حضور شاه عباس دوم رسید و عنوان ملک الشعرایی یافت.

میرزا محمد علی بیگ صائب تبریزی، شعر بسیار می سرود که شمار اشعار او را از شصت هزار تا صد و بیست هزار بیت بیان نمودند.

شعر صائب تبریزی، شعر احساس و حکمت عامه است. در شعر صائب تبریزی، دردها و اندیشه های مردم مجال بیان می یابند و زبان عامه است که آن را تازگی می بخشد و ظرافتی بی همانند، آن را از راه و رسم شاعران مدرسه جدا می کند.

در شعرهای بازمانده از صائب تبریزی قصیده، مثنوی و غزل هم وجود دارد که سخن شناسان قصیده و مثنوی هایش را چندان نستوده اند. آن چه از شعرش او را از دیگر شاعران عصر صفوی و دیگر ادوار تاریخ ادبی ایران امتیاز بخشیده است، غزل های او می باشد. غزلیات صائب تبریزی دارای مضمون های نو ، دگرگونی و هیجان است و پرده هایی بدیع و نگارین ایجاد می کند.

صائب تبریزی، خط شکسته نستعلیق را به شیوه ای شیرین نوشته و نسخه هایی از دیوان صائب تبریزی به خط خودش در گوشه و کنار جهان به چاپ رسیده است.

صائب تبریزی، به سال 1081 هجری قمری در باغ اصفهان که اینک به قبر آقا معروف است  به خاک سپرده شد. آرامگاه صائب تبریزی هم اینک در کنار نهر نیاصرم ، خیابان صائب می باشد.

دلیل اصلی شهرت : صائب تبریزی با به کاربردن ویژگیهای احساسات انسانی، جان بخشیدن به اشیای بی جان، تمثیل، تشبیه، ضرب المثل، زبان محاوره، توجه به تجربیات ساده روزمره، نوعی استدلال عامیانه و خیال پردازی در اشعار خود مورد توجه شاعران زمانه اش قرارگرفت.

تاریخ تولد : حدود سال 1000 هجری قمری

تاریخ وفات : سال 1081 هجری قمری

صنایع دستی اصفهان

در اینجا نگاهی می اندازیم به صنایع دستی اصفهان که شهرت جهانی دارند. و شاید بسیاری از مردم دنیا، ایران را با صنایع دستی شهرهایی چون اصفهان بشناسند. صنایع دستی شهر اصفهان نشان دهنده ی ذوق و هنری است که مردمش داشتند. 

صنایع دستی اصفهان، قدمتی طولانی دارد. اوج رونق و شکوفا شدن این هنرهای زیبا دوران صفویه بود، از آن زمان این مهارت از هنرمندان و استادان بزرگ، با روش استاد شاگردی، نسل به نسل منتقل شد تا به امروز. صنایع دستی اصفهان پستی بلندی های زیادی داشته است. پس از رونق دوران صفویه، بازار این حرفه در زمان قاجاریه از رونق افتاد و بعد از انقلاب مشروطه، جان تازه ای گرفت و خوشبختانه هنوز هم پابرجاست. با نگاه کردن به آثار تاریخی زیبای اصفهان میتوان اصالت هنرهایی چون کاشی کاری، تزئینات آجری، آینه کاری، انواع خط و گچ بری در دیواره، سقف ، ستون و … مساجد، عمارت ها و دیگر آثار تاریخیش دید.

با عبور از بازارهای قدیمی اصفهان مانند قیصریه، صنایع دستی چشم نوازی را میبینیم که نظر هر کسی را به خود جلب می کند. با عبور از این بازار و دیدن گردشگران داخلی و خارجی می توان فهمید که این صنایع زیبا علاقمندان بسیاری دارد. صنایع دستی زیبای اصفهان قلم زنی، میناکاری، خاتم سازی، پارچه قلمکار، ملیله سازی، فیروزه کوبی هستند، که توضیح مختصری درباره آنها بیان کردم.

از جمله دیگر صنایع دستی اصفهان، به موارد زیر می توان اشاره کرد:

• قالی بافی
• نگارگری
• منبت کاری
• نمدمالی
• تراش مس
• صحافی
• ضریح سازی
• معرق
• سرمه دوزی

میناکاری اصفهان

در مغازه های صنایع دستی اصفهان و حتی دیگر شهرها ظروف و اشیاء نیلگون رنگی، دیده می شود که یکی از پر طرفدارترین صنایع دستی اصفهان است. در مورد زمان پیدایش این هنر زیبا اطلاعات دقیقی در دست نیست و تنها، نمونه های محدودی از دوران صفوی باقیمانده است و بعد از آن در دروان قاجار نمونه های اندکی همچون سرقلیان و کوزه قلیان و .. که میناکاری بوده، به چشم میخورد. پس از آن، دوران پهلوی شروع خوبی برای این هنر بود، که استاد «شکرا… صنیع زاده» توسعه اش داد.

 عناصر اصلی هنر میناکاری، فلز و آتش است و بعد از آن رنگ هایی ک به آن جلوه می دهد. روی طلا و نقره می توان میناکاری انجام داد ولی مس فلز اصلی انجام این کار است. زیباترین اشیای میناکاری که نظرها را جلب می کند ظروف تزیینی، گلدان، زیور آلات ،جعبه لوازم آرایش، تابلو و … است. گاهی ترکیب این هنر زیبا را در کنار دیگر آثار هنری میتوان دید.

قلم زنی اصفهان

قلم زنی در اصفهان جز صنایع دستی پررونق است. قلم زنی هنری است، که شاید از همان ابتدای زندگی بشر بوجود آمده. قلم زنی همان هنر حکاکی کردن روی سنگ (حجاری)  بوده که طی مراحل مختلف در طول تاریخ، بر روی فلزهای گرانبها انتقال یافت.

هنر قلم زنی، کنده کاری و ایجاد نقش و طرح با قلم و ضربه چکش، روی اشیای فلزی است. طلا، مس، برنج، نقره، آلیاژ مس و برنج فلزاتی هستند که برای قلمزنی عموما استفاده می شوند. اشیای بسیاری مانند ظروف، گلدان ها، تابلوها و … با هنر قلمزنی آراسته شده اند، که زیبایی خیره کننده شان نظر همه را به خود جلب می کند.

پارچه قلمکار اصفهان

پارچه قلمکار یکی از صنایع دستی پرطرفدار اصفهان است. تاریخ پیدایش هنر قلمکاری به زمان حمله مغول ها باز می گردد، که نوعی ایده ی جدید از هنرمندان ایرانی بود. سپس در دوران صفویه گسترش یافت. در زمان شاه عباس صفوی از این پارچه های زیبا برای دوخت لباس استفاده می شد و توجه درباریان را به خود جلب کرد بطوری که لباس هایشان را با این پارچه ها تهیه می کردند. پارچه های زمان صفوی بسیار پرکار بود و کمتر جای خالی در آن ها دیده می شد. اما از رونق آن در دوران قاجار کاسته شد، سپس رضاشاه با دادن تمهیدات ویژه سبب رونق این حرفه شد. امروزه، در خانه هر ایرانی، می توان یکی از این پارچه های زیبا را دید.

قلمکاری به معنای تصویر کردن نقوش و طرح هایی بر روی پارچه ساده از جنس کتان و کرباس می باشد. اوایل این عمل با قلم مو انجام می شد ولی به علت صرف وقت و هزینه، هنرمندان ترجیح دادند مهرهایی را حکاکی کنند، و این کار را برایشان ساده تر کرد. بیشتر طرح های که بر روی این پارچه ها دیده می شود تصویر عشاق، تصاویر تاریخی، تصویر شعرا، تصاویر طبیعت، بته و جقه که به نسبت بقیه طرح ها، پرطرفدارتر است. این پارچه ها بصورت سفره، سجاده، لباس، روتختی و … عرضه می شوند. پیشنهاد می کنم برای بازدید نمونه های نفیس این آثار به موزه ی هنرهای تزئینی اصفهان مراجعه کنید.

خاتم کاری اصفهان

یکی دیگر از صنایع دستی اصفهان خاتم کاری است. قدمت این هنر هم به دوران صفوی بر می گردد، در آن زمان کاخ ها، میز و صندلی ها، رحل قران ها خاتم کاری شده بودند. ابتدا مرکز خاتم سازی، شهر اصفهان بود. اما بعدها این هنر در شیراز رونق بیشتری گرفت و امروزه خاتم سازی شیراز جایگاه بالاتری دارد.

هنر آراستن سطح شی ها را بوسیله مثلث های کوچک، در طرح های مختلف را خاتم سازی می گویند. این مثلث ها از جنس عاج، استخوان، مفتول برنج ، چوب و بعضی اوقات طلا هستند. خاتم اصفهان به روش خاتم شیراز ساخته می شود، گاهی با نقره یا مینا کاری همراه می شود، که در شیراز نمی توان دید. آثار زیبای خاتم سازی که در بازارهای اصفهان جلب توجه می کنند اشیای تزئینی، جعبه های زیبا، قاب عکس، شطرنج، تخته نرد و … هستند. به نظر من یکی از بهترین هدایایی است، که میتوانیم برای عزیزانمان بخریم.

فیروزه کوبی اصفهان

فیروزه کوبی هنری است، که قدمت چندانی ندارد. فیروزه کوبی در مشهد انجام می شد ولی بعد ها، حدود 70 سال پیش توسط  «یوسف حکیمان» به اصفهان آورده شد. امروزه اجناس فیروزه کوبی اصفهان شهرت بسیاری دارد. اما صنعتگران مشغول به این حرفه و تولیدات محدود است.  

ظروف فیروزه کوبی شده از جنس مس، نقره، برنج، برنز هستند، در این هنر فیروزه ها در اندازه های کوچکی، بصورت موزاییک بر روی اشیا، چسبانده می شوند. این هنر زیبا در ساخت آینه شمعدان، گلدان، ظروف و زیورآلات استفاده می شود.

ملیله سازی اصفهان

ملیله سازی یکی از صنایع دستی ظریف اصفهان است. این هنر زیبا، نیاز به دقت ، وقت و حوصله ی بسیاری دارد. گاهی در ساخت اجناس ظریف و زیبایی چون گوشواره و گل سینه از زرگران و میناسازان حرفه ای کمک گرفته می شود تا جلوه ی چند برابری داشته باشند. زیورآلات، ظروف و اشیاء تزئینی بسیار زیبایی با این هنر خلق می شود.