عموما در کنار آبادی ها و بر سر راه قنات، از انرژی آب برای حرکت و چرخش سنگ آسیاب استفاده می شده است. تنوره آن عمده ترین بخش آسیاب است که به شکل ناقص و بر عکس طراحی و ایجاد می شده است. از روزنه ای کوچک آب ذخیره شده با فشار، پره های سنگ آسیاب را به حرکت در می آورده است. سنگ های آسیاب مقاوم و به شکل مدور مانند هستند، که دارای دو نوع ثابت و متحرک بوده است. فضای اصلی آسیاب ها در دل زمین جای گرفته بود. بخشی از فضای آسیاب نیز برای نگهداری جوال گندم، آرد و استراحت آسیابان در نظر گرفته می شده است.
یکی از آسیاب های قدیمی و تاریخی ایران، بنای آسیاب گبری خرم آباد است. این آسیاب که در زمان شاپور ساسانی ساخته شده است، تا دوران قاجار از آن بهره برداری می شده است. این بنا از اثرهای عام المنفعه و باستانی شهر خرم آباد بوده که به شکل پلان مستطیل و به صورت مکعب و به ابعاد 26 متر طول و عرض این آسیاب 6 متر و ارتفاع ان 5,11 متر می باشد.
برای ترمیم و مرمت آسیاب گبری کارهایی از جمله سبک سازی و خاکبرداری دیواره چینی و بند کشی انجام شده و حدود 1500 میلیون ریال خرج شده است. امیدوارم از این مکان تاریخی و ارزشمند دیدن نمائید.
این آسیاب گبری خرم آباد در فهرست آثار ملی ایران به شماره 3639 به ثبت رسیده است.
منبع : نشاط آوران
- ۹۵/۱۰/۰۶