در محله قدیمی نوغان مشهد بنای خشتی گنبدی شکلی به چشم می خورد. از قرن نهم هجری به بعد محله نوغان رونق پیشین خود را از دست داد و کم کم از اهمیت و وسعت نوغان کاسته شد. در گنبد خشتی مشهد آرامگاه امامزاده سید محمد یکی از نوادگان امام موسی بن جعفر(ع) قرار گرفته که این بنا در زمان صفوی و به دستور شاه عباس اول بر روی مزار این بزرگوار ساخته گردید.
براساس برخی تحقیقات صورت گرفته این بقعه را به سلطان محمد خدابنده منتسب دادند. با این وجود در معماری گنبد خشتی، فضای شاه نشین، فضای ورودی و رواق چهارضلعی دیده می شود و این بنا توسط دالانی که در گرداگردش است به محل مقبره سلطان محمد خدابنده هدایت می شود.
دو کتیبه قرآنی که به آیات سوره مبارکه ملک و واقعه مزین شده در نمای چهارطاق و گرداگرد گنبد وجود دارد که طرح های اسلیمی طلایی رنگ زیبایی را در برگرفته و به خط محقق و ثلث نگاشته شده که در قسمتهای تخریب شده مورد بازسازی قرار گرفتند.
پس از حرم مطهر امام رضا (ع)، قدیمی ترین بنای مشهد است که از سادات موسوی برجای مانده است.
گنبد خشتی مشهد شامل :
- سرداب
- چهار طاقی دارای چهار ایوان که بر روی سرداب واقع شده است.
- گنبد ساقه دار بر فراز بنا
ارتفاع گنبد 14,9 متر است. کل بنای گنبد خشتی از آجر و گچ ساخته شده و گنبدش از نوع دو پوششه می باشد. هم چنین با استفاده از مقرنسهای گچی زیبا داخل گنبد را تزئین کردند.
مرمت اساسی این گنبد توسط مرمت کاران سازمان میراث فرهنگی از سال 1378 هجری شمسی تا سال 1380 هجری شمسی اتمام پذیرفت تا در اختیار بازدید و زیارت زائران و مردم قرار بگیرد. در دوره قاجاری یک ایوانچه مربع گونه 7 متری به عنوان ورودی رواق اصلی در جهت قبله ساخته شده است که به بنای اصلی متصل شده است.
اکنون در ایوانچه ورودی این بنا که چند پله در آن تعبیه شده به عنوان کفش کن استفاده می گردد. زائران فراوانی از سراسر کشور به امامزاده سید محمد وارد می شوند و این مکان زیرنظر اداره اوقاف و امور خیریه خراسان مدیریت می شود و از محل نذورات آن به اداره اش می پردازند.
منبع : نشاط آوران
- ۹۵/۰۳/۲۹